वनांत जितलें रूख तितलेंच मनशाक सूख

– सनथ शै. भरणे

दर वर्सा पावसाचें आगमन जालें म्हणटकच भारत ‘वनमहोत्सव’ म्हणल्यार वनांचो महा-उत्सव मनयतात. जुलयाच्या पयल्या सप्तकांत जावपी हो सप्तकभर चलपी उत्सव, झाडां आनी रानांची आमच्या जिवितांत कितली म्हत्वाची भुमिका आसा हाची याद करून दिता. 1950 वर्सा डॉ. कनैयालाल माणेकलाल मुन्शी, जे तेन्नाचे भारत सरकारान केंद्रीय शेतकाम आनी अन्न मंत्री आशिल्ले, तांणी हो उपक्रम सुरू केल्लो. वनमहोत्सवाचो सुरू करपा फाटलो हेतू – ‘पर्यावरणांचे जीवसृश्ट रचणुकेंत झाडांचें कितलें म्हत्व आसा हाचे विशीं जागृताय निर्माण करप आनी लोकांक झाडां लावपाक प्रोत्साहन दिवप’ असो आशिल्लो.

स्वातंत्र्या उपरांत भारताक खर जंगलतोडीक तोंड दिवचें पडलें आनी ताका लागून पर्यावरणाची भरपूर नासधूस जाली. भारतांत कमी जाल्ली हिरवळ परतून मेळोवपाचे गरजेक पळोवन वनमहोत्सवाचो जल्म जालो. डॉ. मुन्शींक जंगलतोडीक लागून जाल्ले लुकसाणेची भरपाय करपाची आशिल्ली आनी तें मोट्या प्रमाणाचेर येसस्वी जावचें म्हूण तांणी नागरिकांक झाडां रोवपाक एकठांय हाडपाच्या हेतान ह्या उपक्रमाची रचणूक केल्ली. उपक्रम म्हणून सुरू जाल्ल्या ह्या उत्सवाक लोकांचो बरो प्रतिसाद मेळ्ळो आनी आयज लोक हो उत्सव एक परंपरा आशिल्ले वरी मनयतात.

झाडांक धर्तरेचे पुल्मांव अशें म्हणटात. झाडां कार्बन डाय-ऑक्सायड आपले भितर घेवन प्राणवायू भायर सोडटात, जाका लागून हवामान बदला आड झुजपाक आनी आमी स्वास घेता ती हवा शुद्ध करपाक मदत जाता. रानां पर्यावरणीय समतोल सांबाळटात, थंयचीं रुखां मातयेची धूप जावपा पसून आडायतात तशेंच तांच्या खातीर रानवटी जनावरांची रावपा-खावपाची वेवस्था जाता. अर्थीक नदरेनूय रानां मोलादीक थारतात, तातूंत लाकूड, फळां, वखदी वनस्पत सारकेल्लीं संसाधनां मेळटात. संस्कृतीक नदरेन भारतीय परंपरेंत आनी लोकवेदांत झाडांक पवित्र मानलां, तशेंच तांकां जिणेचें आनी समृद्धीचें प्रतिकूय मानतात.

देशभरांत वनमहोत्सव व्हडा उमेदीन मनयतात. शाळा आनी म्हाविद्यालयां झाडां रोवपाची मोहीम घडोवन हाडटात, जंय विद्यार्थी रोंपां रोवपाक सक्रीयपणान वांटो घेतात. वेग-वेगळीं बिगर सरकारी आनी सरकारी संस्था जागृताय मोहीम चलयतात आनी वनीकरणाच्या लाभां विशीं लोकां मदीं जागृताय हाडटात. समाजीक कार्यावळींनी चड करून पर्यावरण संवर्धनाचेर परिसंवाद आनी कार्यशाळा घडोवन हाडटात. हाकाच लागून ‘फुडार पाचवोचार आसचो’ ह्या हावेसांत देशभर  वनमहोत्सवाच्या रुपांत एक सामुहीक यत्न जाता.

वनमहोत्सवांत वांटो घेवप सोंपें आनी प्रभावी आसता. दर एकलो झाडां रोवपाचे मोहिमेंत वांटेकार जावंक शकता, लायिल्ल्या झाडांची  राखण करून तीं जगतलीं हाची जापसालदारकी आपल्या भुजार घेवंक शकता. तशेंच महोत्सवाच्या संदेशाचो प्रचार-प्रसार करूंक शकता. शाळा आनी म्हाविद्यालयांनी विद्यार्थ्यांक पर्यावरण संवर्धन विशयांत गुंतोवपा खातीर निबंद लेखन वा पोस्टर तयार करपाच्यो सर्ती घडोवन हाडूंक शकतात. थळाव्या पर्यावरण गटांक सहकार्य दिवन तांचे यत्न मुखार व्हरूंक मदत करपाक शकतात. अश्यो जायत्यो गजाली करूं येतात जाका लागून वनमहोत्सवाचो संदेश व्यापक प्रेक्षकां मेरेन पावोवन, चडांत चड लोकांक ताचे वांटेकारी जावपाक प्रेरणा मेळटली.

आमचे दर एकल्याचे जिणेंत, आमचो झाडां कडेन खाशेलो असो संबंद आसता, आवडीच्यो यादीं तश्योच गजालीं आसतात – झाडांचेर चडप, तांचीं फळां तोडून खावप,  तांचे सावळे खाला बसप वा फकत तांची सोबीतकाय पळोवपांत गुल्ल जावप. अणभव साबार आसूं येतात. वनमहोत्सव ह्या यादीं कडेन परतून जोडपाची एक संद दिता आनी फुडल्या पिळग्यां खातीर नवी याद तयार करपाक योगदान दिता. हो उत्सव फकत झाड लावपाचोच न्हय; तर सैमा कडेन आशिल्लें नातें आनीक सुंदर करपाचो एक मार्ग.

वनमहोत्सवाची भावना बळकट आसली तरी शारीकरण, रानां कापप, हवामानांत बदल, अशा आव्हानांक ताका तोंड दिवचें पडटा. हे प्रस्न सोडोवपाक अभिनव आनी टिकावू पद्दतीचो वापर जावपाची गरज आसा. तशेंच शारी-वनीकरण आनी रान भलायकेचेर नियंत्रण दवरपाक तंत्रगिन्यानाचो वापर, अशे यत्न सामाजीक पातळेचेर जावपाक जाय, अशें जालें जाल्यारूच आमी ह्या आव्हानांचेर मात करपाक म्हत्वाची भुमिका सांबाळूंक शकतले.

वनमहोत्सव हो फकत उत्सव नासून, टिकावू फुडारा वटेन वचपाची एक चळवळ आसा. झाडां रोवन आमी फुडल्या पिळग्यां खातीर आशेचें, भलायकेचें आनी सुखांचें रोंप रोयतात. वनमहोत्सवा वरवीं, एका बर्‍या कामांत हातभार लावन, आमची धर्तरी पाचवी करपाचो आनी तिच्या पर्यावरणाक भलायकेन भरपाचो प्रण  आमी घेवया. कारण पर्यावरणाची नासधूस केली जाल्यार धर्तरी उरतली, मनीस मात उरचोना.

चलात तर ह्या वनमहोत्सवाक आमी एक तरी झाड लावन जगोवया कारण एक फामाद म्हण आसा,  “झाड लावपाचो सगळ्यांत बरो वेळ 20 वर्सां आदीं जावन गेलो, दुसरो सगळ्यांत बरो वेळ आतां.” परतून एक फावट तुमकां सगल्यांक वनमहोत्सवाचीं हुनहुनीत परबीं!

#vanamahotsav #treeplantation #save #earth #savelife #future #environment