त्या शाराचें नांव अयोध्या
शरयु न्हंयच्या पुण्य तिरार
सोबीत सुंदर आसलें शार
राया थंयचो दशरथ राजा
त्या शाराचें नांव अयोध्या
व्हडलीं थंयचीं घरां मंदिरां
किरां मोराचीं नक्षी दारां
लाख दिवे थंय जळटी सदा
जळींमळीं थंय पोरसां बागो
फुलझाडांच्यो रांगो रांगो
खेळटी भुरगीं सकाळ संध्या
रुंद तकतकीत रस्ते थंयचे
हत्ती, घोडे, चलपी जायते
सणा दिसा तर मजा मजा
उद्योगाची घरांत वस्ती
कला कलांची सदांच भरती
गुरू शिकयती विवीध विद्या
राखण करतात बलिश्ट वणटी
जनसेवेची जळटा पण्टी
केन्ना नमली ना कसल्या झुजा
नक्षत्रांशो थंयच्यो चलयो
भुरगीं म्हळ्यारी मोगर्यां कळयो
बायलो थंयचो पतिव्रता
लोक थंयचे गा खरें उलोवपी
सुवार्थ सोडून धर्मान चलपी
जसो राय गा तशी प्रजा
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय (पुस्तक – राम गीता)
पूत नासलो गा दशरथ राजाक!
आसलें वैभव आसली सत्ता
सूख समृद्धी नी गुणवत्ता
खंत तरी त्या नररत्नाक
आपले उपरांत राज्य चलोवपाक
पूत नासलो गा दशरथ राजाक
सुखांत ताच्या दुख्ख व्हांवतालें
अमृत कळशांत वीख शिजतालें
कणी मिठाची दूद इबाडच्याक
फुलां नी पानां जायतीं आसलीं
ताळये ताळयेर सवणीं उडलीं
फळा बगर ना सूख रुखाक
चंद्र नासतना रात किण्ण गा
सवणीं नासतना खिन्न घोंटेर गा
निपुत्रिकाचो हर्ष कित्याक
तळ्यांत साळीक केन्ना फुलतलें
पतीन पत्नीच्या दोळ्यांत देखलें
दुखी दुकांची कळ्ळी दुकांक
राजा राणयांक पडटात सपनां
कंवळ्या ओंठार लुडबीं कवनां
सपन तरी तें सांगचें कोणाक
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
मळब पुनवेचें चंद्रीम हांसता
मळव पुनवेचें चंद्रीम हांसता
चंद्राक देखून बाळक रडटा
हात माणकुले वयर उबारता
हिमट्यो काडून रडटा रडटा
कोण वाजयतात रुप्या खिळखिळें
कोण हालयतात भांगरा ताळे
कोण मांडयेरी घेवन धोलयतात
तरीय बाळक रडटा रडटा
कोण भुलयतात म्हणटात कवनां
राम रडपाचो कसोच थांबना
बसलो ताळो सुजले दोळे
सगले सगले उपाय सल्ले
तरीय बाळक रडटा रडटा
धिनक् धिनक् धिन्, नर्तक नाचतात
छनन् छनन् छन् पायजणां बाजतात
भुजां थरथरायत विदुषक हांसता
तरीय बाळक रडटा रडटा
शिटूक मंत्री सुमन्त आयलो
हारसो हाडलो मुखार धरलो
हारशांत रामाक चंद्रीम दिसलो
चंद्रीम देखतांच श्रीराम हांसलो
हारशांत चंद्राक श्रीराम भेटलो
रामाक देखतांच चंद्रीम हांसलो
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
गुरुर् ब्रह्मः गुरुर विष्णूः
गुरुर देवोः महेश्वरः
गुरुर साक्षात् परब्रह्मः
तस्मैः श्री गुरवेनमः
श्री महालक्ष्मी रामनाथ दामोदराय नमः
वंदन आदीं कवी वाल्मिकी
राम गीतेची दिवची स्फुर्ती
उदक शरयुचें घेतलां पोशांत
पावोवंक पश्चीम कोंकण देशांत
पावन जाली आज गोमती
उतरां फाटल्यान उतरां मांडटां
सीतेक सोडूंक सेतू बांदतां
मायेन फाटीर बोटां ओडचीं
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
राग नाका धरूं
नेणटे म्हजे चले अजून
तांकां नाका व्हरूं
राग नाका धरूं
माये सायेंत वाडलेले
वोतांत कशे चलतले
फुलां वरी जपलेले
कांट्यांर कशे न्हिदतले
दुदा-म्होंवार पोसलेले
मुळां कशीं भकतले
राज कुंवर तरणे अजून
राज घरांत उरूं
सकाळ फुडें तांची आवय
पळोवपाची तांकां संवय
वेली वेले कळे अशेच
वेली आंगार फुलूं
नशिबाचो पडून पासो
जाणटेपणांत फुल्ला हांसो
काळजाची खोस म्हज्या
पयस कशी करूं
मुनी तुका म्हारूषे
बापाय-काळीज कळचें कशें
जिविताचो रितो पेलो
पुत्र सुखान भरूं
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
तुजे फुलांचे कुंवर
तुजे फुलांचे कुंवर दशरथा
कुडींत धांपून दवर
राजा तूं पूण दोळ्यांर चडला
पुत्र प्रितीचो धुंवर
प्रजेक राखूंक फाटीं सरता
धर्म विसरशी कसो दशरथा
भ्रमांत हुलपून वेतलो करपून
तुजे किर्तीचो चंवर
नव्या युगाची कोमरी पिश्टीशी
रघुवंशाचें नांव भश्टीशी
राज्य बुडटलें येवन भयांकृत
दुबळेपणाचो हुंवर
नेणटेपणांतच जाणटो घडटा
रोपये मदीं रूख रुपाक येता
राज पुत्र हे पुत्र प्रजेचे
पुत्र तुजे हें विसर
खेत्री भुरग्यान शस्त्र चलोवचें
शिंवा-छांव्यांनी वनांत झुजचें
गरुड पिलांनी घोंटेर सोडून
मळबांत मारचो भोंवर
उदार समजून दारांत आयलों
रुशीक राजान परतो धाडलो
विश्वामित्राक शत्रू केल्यार
उगडास राजा दवर
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
वसिष्ट म्हणटा
वसिष्ट म्हणटा दशरथ राजाक
वनांत धाडात पुत्रांक
कोणें केन्ना परतो धाडला
महर्षि विश्वामित्राक?
विश्वामित्रूच मित्र आसतना
भिरांत कसली कोणाक
असलो फाटल्यान गुरु आसतना
हार ना खंयच्याच बाणाक
नेणटे भुरगे जातले जाणटे
वनांत धाडचे पुत्रांक
यज्ञाक राखपाक दुश्टांक मारून
येवंदी तांच्या शस्त्रांक
यौवन राजा वनांत फुलता
गुरुकृपेनच वाट उजळटा
तरण्यां भुजांची शक्ती दिवची
महारुशींच्या मंत्रांक
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
रस्त्या रस्त्यार फुलां उदेलीं
रस्त्या रस्त्यार फुलां उदेली
घरार हांसले दिवे
जाणटी, नेणटी, नटलीं थटलीं
घालून पोशेग नवे
रंग गुलाबी गुलाल हांसता
नक्षत्रांचो तुरोच फुलता
वझरे उज्याचे उडून उरतात
विरळ धुंवराचे चवे
सुरार शेनाय चित्र चितारता
” राम राम जय ” मृदंग म्हणटा
रातय आसून जमनीर सोबतात
उजवाडाचे जुंवे
तालातालार पावलां पडटात
वाऱ्या ल्हारार शालू उडटात
फांतोडेचे आदींच फांकलां
काळखार हांशे धवें
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
राम जातलो गे राय कैकये
राम जातलो गे राय कैकये
दशा तुजी ही तुका कळ नये?
अपुरबायेचो तुजो माणकुलो
रघुरायाचो चाकर जातलो
तुज्या पुताची दया येवं नये?
धाकली तूं पूण सगल्यांत सुंदर
देखून सवती करतात मत्सर
फाटीर तांच्या मिरीं वाट नये?
जितली सुंदर तितलीच भोळी
म्हणून तांची पिकता पोळी
आज तुवें गे संद साद नये?
आपूण आपणांक देव समस्तांक
असेंच सगले जाणटे सांगतात
देख तांची गे तुवें घेवं नये?
दशरथ राजाक उगडास करचो
दिल्ल्या उतराचो आग्रो धरचो
केन्नाच दिल्लें वचन मोड नये!
राज्यार बसतांच कठोर जातलो
भरत बंधूच्या जिवार उठ्ठलो
सवती चल्याचें कपट कळ नये?
व्हडल्या भावाक वनांत धाडचो
शिंवासनाचेर भरत बसोवचो
दोनच वर हे कित्याक घेवं नये?
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
राणये तुका जाय तें माग!
भांगराचें फुल्लां वोत
हर्षाचो दीस आज
राणये तुका जाय तें माग
गोर्या गळ्याक गळसरी
चांफ्या नाकाक वज्रा पिली
कंवळ्या कानांक कुडी चांग
सोबीत कायेक रस्मी साडी
नाजूक पांयांक घुंगरां जोडी
वासा-कुपी, फुलां-बाज
कुकूम कसो माणकां तिळो
काळ्या केंसांक मोतयां कळो
सार कुशीक वयलो राग
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
हेंच कित्याक मागशी
आनीक कितेंय माग राणये
हेंच कित्याक मागशी
मळबाचे शेले दितां
नखेत्रांचे झेले दितां
देंवते वाटेर म्हाताऱ्याची
बडी कित्याक मागशी?
चंदनाचीं दारां दितां
पाशाणाचीं घरां दितां
पुनवे रातीं धवें दुदाळ
चांदने कित्याक मागशी?
राम म्हजो प्राण गे
म्हातारपणा त्राणगे
रानांवनांत धाडून ताका
कसलें सूख जोडशी?
राम म्हजी दृश्ट गे
राम म्हजी सृश्ट गे
वाटेंत असो कुड्डयाचो
दोळो कित्याक मागशी?
रामा बगर जीव श्रांत
सांज म्हजी जातली रात
चंद्र मागून आयची पुनव
काळखी कित्याक करशी?
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
राया तूं मरतलो पुत्र शोकान
मरताना रायाक उगडास आयलो
शिकार करपाक रानांत गेल्लो
रायाच्या कानांत आवाज पडलो
सावज वझर्यार पालयता तान
रायान रोखडोच सोडलो गा बाण
उदक भरतालो श्रावणबाळ
बाणाच्या तोंकान जालो घायाळ
सोडून बाणाक राया जो धांवलो
श्रावण बाळाक देखतांच थांबलो
रायान हड्ड्यांतल्या बाणाक ओडलो
रक्ताचो वझरो गा बझर्यांत न्हालो
बाणाची पालवली रक्ताची तान
श्रावण बाळाचो गळ्यांत पाण
जालो गा घात, जालो गा घात
म्हगेलीं जाणटेलीं पळयतात वाट
व्हरून उदक पालय तान
म्हणून बाळान सोडलो गा प्राण
रायाचे लागून तो काळ बाण
श्रावण बाळान सोडलो गा प्राण
दुखान हुस्कारलें अटंग्य रान
रगताच्या दुकांनी रडटालो बाण
जाणटेलीं बाळाची चोयताली वाट
परक्यांच्या पावलांत पारखिलो घात
“अयोध्या राया हांव वार्ता गा सांगतां
सांगतना जाणट्यांनो काळीज रडटा
श्रावण बाळाक लागून बाण
मुखार सांगचेलें खंयच्या मुखान?”
“तानेक उदकाचो पोसो हो घेवचो
जाणट्यांनो म्हाकाय पूत गा मानचो”
काळीज पिळून उतरां जीं फुटलीं
रायाच्या काळजाक भालोशीं तोपलीं
पुताक व्हरपी तूं यमाचो दूत
कसो गा मानचेलो मायेचो पूत
पिवचे ना उदक तुजे हातान
मर्णाच्या उज्याची एकच तान
मायेस्त गुणेस्त आमगेलो बाळ
राजाच्या रुपान आयलो तूं काळ
कुड्ड्यांचो दोळो तो वृद्धांचें त्राण
आमगेल्या काळजाक लागलो गा बाण
मोगाळ चल्या तूं सोडून गेलो
कोणाक घालचेलो आतां रे उलो
जाणट्यांचो श्राप हो सोडटना प्राण
राया तूं मरतलो पुत्र शोकान
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
आवय न्ही तूं!
आवय न्ही तूं, तूं कैदाशीण
निबर काळजाची नश्टी वैरीण
पतीक माल्लो, पुताक धाडलो
कसलो दुष्टे सुवार्थ साधलो
राम नासतना राज्य अभागी
भाव नासतना भरत विरागी
घरच्या धनयाक तुवेंच श्रापलो
बसून ताळयेर रुखाक कापलो
भाव अरण्यांत हाल सोंसतना
भाव धाकट्येलो राय जावचोना
भंगूं राज्य हें भंगूं धर्तरी
राम नासतना भरत भिकारी
जोंवर राघव परत येवचोना
भरत भुकेल्लो उदकय पिवचोना
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
ताणरे बेगीन तारया
ताणरे बेगीन तारया
पाय पलतडी रघुराया
तारतलो तोच खवळ्ळ्यार
संवसाराचो दरया
देवाक लेगीत सोंसचें पडटा
गिराण लागत सूर्या
महाल सोडून वनाक चल्ला
अयोध्येचो राया
गंगामाता काळजांत धरता
कोमल शामल काया
ल्हारा ल्हारार गंगा झेलता
जिविताचो राया
विवेकाचे येरें तुजें
कर्तुपाचे ओले
धिराक कसोच सोडूं नाका
ओले जरी पोले
मुखार ध्यान दवर तोडून
आलतडची माया
नांव जरी थरथरली
अचल दवर मन
हांसत हांसत ताणत रावप
हेंच तुजें धन
पलतड तुका गावतली
ताची जाल्यार दया
हातांत ओलो मुखांत राम
तारया तुजें इतलें काम
भक्तीची नाव करतली पार
भोंवतणची माया
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
रामा यो परतून
रामा यो परतून
तुजी राघवा वाट पळेता
प्रजा तुगेली अजून
पोरसांक रामा फुलां करपल्यां
सगल्यां पोल्यार दुकां उदेल्यां
कौसल्येचे दोळे रामा
रडून आयल्या सुजून
उदास दिसता उक्ती अयोध्या
कोनशांत पडल्यां मंगल वाद्यां
राजध्वजेच्या लाल काळजाच्यो
तिस्त्योच जाल्या पिंजून
कमळ सुर्याचें सुर्याक चोयना
वात दिवलेची रात जागयना
विरही शरयू उदकांत देखता
म्हूर्त तुजी रे अजून
देवळांत आरती परती पेटली ना
रंगीरात ती परती हांसली ना
तुज्या गळ्यांतले हार फुलांचे
उगडास काडटात सुकून
पावल पलतडी पावन राघवा
विधवा राणयो नगरी विधवा
सौभाम्याचो तिळो परजळीत
नशिबान काडलो पुसून
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय
भुलून गेलें मन
नंदनवन हें सुंदर रामा
भुलून गेलें मन
इतलें नासलें केन्नाच देखलें
राज-घरांतय धन
गाड पाचूचीं रस्मी पाना
धवे दंवाचे हिरे
वेली आंगार थिकां फुलांचीं
रुखार चंवरा तुरे
सहस्त्र हातान सुर्या मोखता
लख्ख भांगराचे कण
दोंगुल्यांचेर पोपटी हांथर्यो
झऱ्यांत रत्ना माणकां
तळये हारशांत कुपां पारखितात
आपलीं रंगी मुखां
सैमाच्या ह्या अप्रूप राज्यांत
सदांच सुखाचो सण
ताळये ताळयेर कवना फुलतात
परमळ शिंपता वारो
मळबावेल्यान वनांत येतात
सर्ग सुखाच्यो धारो
धरती माता मायेन पोसता
पांयां खालाचें तण
– डॉ. मनोहरराय सरदेसाय