गोंयचे तेजिश्ट सेनानी सर्गेस्त डॉ. टी. बी. कुन्हा हे देशप्रेमी तशेंच तांकां आपले मांयभुंयेचो व्हड अभिमान आशिल्लो. गोंयचे मातयेंत किल्ललें हें मोलादीक पवन. डॉक्टर टी. बी. कुन्हा हांचो जल्म 2 एप्रील 1891 सालांत गोंयच्या चांदर गांवांत जालो. तांणी आपलें शिक्षण गोंयांत तशेंच गोंया भायर वचून पुराय केलें. 

डॉ. कुन्हा पणजे लिसेंवाचेर शिकप घेतालें, पूण पुर्तुगेज शिकपांत तांकां रुची नाशिल्ली म्हूण ते फुडलें शिक्षण घेवपाक पाँडिचेरी हे फ्रँच वसणुकेंत गेले. थंय तांणी फ्रँच कॉलेजींत बी. ए. पदवी मेरेनचें शिक्षण घेतलें. उपरांत पेरीसाक वचून तांणी सोर्बोन विद्यापिठांतल्यान विजेचे अभियांत्रिकीची पदवी मेळयली.

पुर्तुगेज सरकाराचो गोंयचेर चलिल्लो अधर्मीक शेक, गोंयकारांचे जाल्ले हाल तांच्यान पळोवं नजो जाले. ते तिडकीन पेटून उठले आनी आमचें गोंय स्वतंत्र करपाक स्वता झुजले. तांणी गोंयचे स्वतंत्रतायेचे चळवळींत स्वताक ओंपून दिले.

डॉ. टी. बी. कुन्हान रोमन रोलण्डच्या घरांत प्रवेश करून, भारतीय स्वतंत्रायेची चळवळ फ्रँच नेमाळ्यांनी बरोवपाक सुरवात केली. भारतीय लोकांचेर इंग्रजांनी केल्ले हाल कुन्हा हांणी आपले लिखणेंतल्यान खुलासो केलो. भारतीय स्वतंत्राये विशीं फ्रँच नेमाळ्यांनी तांणी जायते बरप केलें. “जलियानवाला बाग” ही म्हत्वाची घडणूक तांणी लोकां मुखार दवरली आनी ब्रिटिश सरकार फटींगपणां करतात, हें समेस्तांक दाखोवन दिले.

18 जून 1946 हो विसरू येना असो दीस. हो दीस गोंयच्या इतिहासांत अज्रंवर जाला कारण डॉ. राम मनोहर लोहिया हांणी जुलमी पुर्तुगेजा आड झगडपाक मडगांवां सत्याग्रह केलो. डॉ. कुन्हा हांणी त्या सत्याग्रहांत वांटो घेतलो. पुर्तुगेजांचे सोटे खावन लेगीत थंय ते ओगी बसले ना. तांणी आपली चळवळ चालू दवरली.

किदेंय जाले तरी तांणी निच्छेव केलो, ते कशेच फाटीं सरचे ना. वेगवेगळ्यो सभा घेत ते लोकां मदीं स्वतंत्रताये विशीं जागृताय हाडीत रावले. तशेंच एक दीस सभेंत सभाबंदीचो कायदो मोडिल्ल्यान डॉ. कुन्हा हांकां बंदखण भोगची पडली. तांकां अटक करून आग्वादच्या बंदखणींत घातले. तांचेर खर कारवाय करून तांकां आठ वर्सांची ख्यास्त केली. डॉ. कुन्हा हांकां वास्को लस्कराचे वसतेंत दवरले. निमणे कोणाक सुलूस लागनासतना तांकां लोरेंस मार्कीश बोटींतल्यान पेनिशाक व्हरून बंदी केले.

जसो कारावास सोंपलो, तांणी भारतीय भुंयेचेर पावल दवरलें. मुंबयंत रावन, आशिल्ले तशे ते परत कामाक लागले. पुर्तगेजांच्या दबावाक लागून तांणी मुंबयच्यान आपलो वावर सुरू केलो. डॉ. टी. बी. कुन्हा हांणी “गोवा अक्शन कमिटी” स्थापन केली आनी स्वता फुडाकार घेवन ते वावुरले. गोंयकारांक राजकी नदर दिवपा खातीर तांणी कोंकणींतल्यान “आझाद गोंय” आनी इंग्लीशींतल्यान “फ्री गोवा” हीं नेमाळीं उजवाडाक हाडलीं.

गोंयचे सुटके आड झगडपी वावुरतल्या सगल्या शक्ती आड ते निमणे मेरेन झुजले. अखेरेक 26 सप्टेंबराक ते संवसारांतल्यान अंतरले. गोंय स्वतंत्र तशेंच भारत स्वतंत्रतायेचे चळवळींत तांचो वावर आनी तांणी दिल्लें मोलादीक योगदान कायम इतिहासांत रुजलें.

अतिशा सुर्लीकार

#TBCunha #Tristão_de_Bragança_Cunha #Goa #Liberation #Essay #Educational