(हो निबंद विद्यार्थ्यां खातीर फकत एक नमुनो. हो निबंद तश्या तसो घेवचो न्हय.)

दरेका वाठारांत आपलो असो खाशेलो आनी पारंपारीक वेवसाय आसता. कांय वाठारांनी समान वेवसाय आसतात. गोंयांतूय अशे जायते पारंपारीक वेवसाय आसात जे फाटल्या कितल्याशाच वर्सां सावन आमचे दायजी चलयत आयल्यात. ही पारंपरा पिळग्यान पिळगी चलत आयल्या. गोंयचे कांय पारंपारीक वेवसाय म्हणल्यार रेंदेरपण, पाडेलीपण, पदेरपण, मेस्तपण, रांपण, म्हालेपण, शेती आनी हेर.

नुस्तेकार / रांपोणकार

गोंय दर्यादेग वाठारांत आशिल्ल्यान नुस्तें हें गोंयचें खाशेलें खाण. गोंयकारांक नुस्त्या शिवाय जायना. ताजें फडफडीत नुस्तें ना जाल्यार खारें नुस्तें तरी पानार जायच. नुस्त्याचो हो पारंपारीक वेवसाय चलोवप्यांक खारवी वा रांपोणकार म्हणटात. गोंयांत तांकां नुस्तेकारूय म्हणटात. नुस्तें विकप्यांकूय नुस्तेकार म्हणटात. गोंयांत बेतूल, काणकोण, मडगांव, वास्को ह्या वाठारांत नुस्तें मोट्या प्रमाणांत मेळटा. ह्या कांय वाठारांनी नुस्तेमारी जेटी लेगीत आसात. आतां कर्नाटकांतल्या कारवार आनी महाराष्ट्रांतल्या मालवण वाठारांतल्यान गोंयांत मोट्या प्रमाणांत नुस्तें येता. दर्याचें तशेंच साव्या उदकाचें नुस्तें गोंयांत मेळटा. साव्या उदकाच्या नुस्त्यांक चड मागणी आसता. आदीं फकत गरी घेवन नुस्तें गरयताले तशेंच नुस्तें पागताले. नुस्तें वेवसायूय आतां हायटॅक जाला. मोटर आशिल्ली बोट नुस्त्याक वतात. गोंयांत जुलय वा ऑगस्ट म्हयन्यांत नुस्तें वेवसायाचेर बंदी आसता. नुस्त्यांची पैदास ह्याच काळांत जाता ते खातीर नुस्तेमारी बंद आसता. अश्या वेळार गोंयकार खारें नुस्तें वा साव्या उदकांतलें नुस्तें खावन दीस काडटात.

रेंदेर

गोंयांत माड मोट्या प्रमाणांत मेळटा. गोंयकारांच्या जेवणांत सोय ही आसाच. तेच प्रमाण, विनाग्र आनी सूर गोंयकारांक लागतातूच. खास करून क्रिस्तांव भाव-भयणांक विनाग्र जाय पडटा. रेंदेरपण हो गोंयांतलो एक पारंपारीक वेवसाय. रेंदेरपण करप्यांक रेंदेर म्हणटात. पोंयेंक चीर घालून ताका कोंकणदुद्या पसून आयदनाच्या आकाराचें तयार केल्लें एक आयदन बांदतात. रातभर तातूंत पोंयेंतल्यान उदक गळटा आनी सकाळ मेरेन भरता. सकाळीं रेंदेर माडाचेर चडटात आनी माडाक बांदिल्लें आयदन सकयल देंवयता. तातूंत सूर एकठांय जाल्लो आसता. माडाची सूर पितात लेगीत. ह्या सुराचें विनाग्र करतात तशेंच सोरोय करतात. ह्या सुराचें गोडूय तयार करतात. सान्नां आनी हेर गोड पदार्थ करूंक सूर वापरतात. हालीसराक बाजारांत कृत्रीम तरेन तयार केल्लें विनाग्र मेळटा. ते खातीर रेंदेरपण खूब प्रमाणांत कमी जाल्ले दिसता.

पदेर

फांतोडेर पॉक… पॉक… करून आमकां पाव पावयता तो पदेर. गोंयच्या ह्या पारंपारीक वेवसायाक पदेरपण म्हणटात. मैद्या पसून पाव तयार करतात. फकत पावूच न्हय, पावाचे जायते प्रकार आसात. कातरे पाव, उंडे, पोळी आनी हेर. पदेर फांतोडेर उठून भट्टी पेटयता आनी पाव आनी उंडे तयार करता. उपरांत पाव, उंडे, पोळी पांटल्यात घालून सायकलीवेल्यान गांवांत भोंवता आनी ते विकता. आतां सकाळीं आनी सांजे लेगीत पदेर पाव विकतना दिसता.

शेतकामती

भारतांत शेती वेवसाय भोव म्हत्वाचें स्थान आसा. गोंयांतूय शेतकार आनी शेती वेवसायाक मानाचें स्थान आसा. उत्तर आनी दक्षीण गोंयांत जायती कडेन आमकां रस्त्याचे आशीकुशीक शेतां दिसतात. जायते जाण अजुनूय शेत कसून आपलें पोट भरतात.

पयलींच फावट शेतांत बीं कसपाक घालपाचें आसता तेन्ना शेतकामती राती कडेन बीं फुगत दवरतात आनी दुसर्‍या दिसा बीं पांटल्यान घट बांदून दवरतात. ह्या बिंयाक मातूय वारो लागूंक जायना. बिंयाक कोंब फुटल्या उपरांत शेतांत पेरतात आनी तीन फावटीं कसयतात. बरें पीक जावपाक सारें तितलेंच म्हत्वाचें. शेतकामती आपल्या शेतांत सारें मारतात. बिंयाक कोंब ये मेरेन शेतकामती आपलें शेत राखता. चार म्हयन्यांनी भात पिकल्या उपरांत शेतकामती कापणेक सुरवात करतात. आदीं कामेर्‍यांक घालून शेत लुंवताले. पूण आतां मशिना आयल्यात. मशिनांचो वापर करून उण्या वेळा भितर पीक कापतात.

लुंविल्ल्या भाताची उपरांत वेगळावणी जाता. वेगळायल्लें भात साकांनी भरतात आनी एका मेकल्या आंगण्यांत वा रस्त्यार ताका सुकोवंक घालतात. सुकोवन भाताचे पोल वेगळे काडटात आनी परत साकांनी भरून दवरतात. चडशे शेतकामती स्वता कसयल्लें पीक खावन जगतात. कांय शेतकामती मोट्या प्रमाणांत भात पिकयतात आनी आपल्याक जाय तितलें कडेन काडून उरिल्लें पीक विकतात.

ज्या देशांत शेतकामती आसा तो देश केन्नाच उपाशी पडचो ना अशें म्हणटात. आमच्या गोंयांत शेतकामत हो पारंपारीक वेवसाय चलत आयला आनी तो असोच चलत रावचो.

म्हालो

वाकोर आनी शेळी घेवन म्हालो गांवांत आसतालो. एक बारीक दांतांची दांतोणी आनी कातर ताच्या पोटल्यांत आसताली. मुंज ह्या धर्मीक कार्याक वा कोणूय भायर पडटा तेन्ना केंस मारूंक म्हाल्याक घरा आपयताले. शेळयेक तेल लावन तो वाकोराक धार काडटालो आनी मागीर सगले केंस कापतालो आनी वाकोर लावन खड्डो करतालो. केंस मारपाच्या ह्या वेवसायाक म्हालेपण म्हणटात. आतां तंत्रगिन्यानाक लागून नवीं माक्नां आयल्यांत आनी केंस मारूंक चड वेळ लागना. ते खातीर हे पारंपारीक म्हाले उणे जायत आसात.

#Traditional_Occupations #Fishermen #Poder #Barber #Farmer #Toddy_Tapper #Essay #Goa #Educational