गोंय आमचें मूळपीठ, कोंकणी आमची भास, कोंकणी संस्कृताय आमच्या जाणट्यांची मिरास. कोंकणी आमची भास, कोंकणी आमचो ध्यास, कोंकणी आमचो स्वास, कोंकणी संस्कृताय आमच्या जाणट्यांची मिरास. हजारांनी वर्सांच्या संघर्शाच्या इतिहासांतल्यान आमच्या जाणटेल्यांनी आमचे खातीर सुगूर दवरिल्लें कोंकणी आमचें दायज. आनी देखुनूच संवसारांत आमी खंयूय वचूं, कोंकणी मनीस म्हणून आमी मानान मिरयतात आयज.

आमच्या सगळ्यांचे आवयचे कोंकणी भाशेचे स्फुर्तवंत जिणेंत संघर्श आसा, सूख-दुख्खाची झालर आसा आनी ह्याच संघर्शाक, सूख-दुख्खाक फुडो करीत ही जैताची काणी आसा, तीच आमचे जिणेची राणी आसा. तोच जैताचो अभिमान उक्तायतना आमचे वडील फुडारी उदयबाब म्हणटात, हजार जैता जोडून आयले, उत्सव आतां मनय मनय, ह्या जैताची खोस मनोवपाक धोल ताशे बडय बडय, धोल ताशे बडय बडय. एकेवटेन सह्याद्री पर्वताची उंचाय, आनी दुसरे वटेन विशाल अरबी समुद्राची खोलाय लाभिल्ल्या आमच्या गोंयांत आमच्या जाणट्यांचें पुर्वजांचें गिरेस्त दायज लाभिल्लें.

दांत्यार बसून आलयो म्हणपी आजी, धालांनी खेळुया गे आमी धालांनी खेळुया म्हणपी धालां मांडा वयली अस्तुरी, चांफो फुल्ला वाड्यार, चांफ्याचो परमळ वाड्यार ह्या गितांच्या तालार धेपो घेवपी मेळ, फांत्यापारार एक बनवड गावपी गाडेली, तिनसांचे कातरेर भुरग्यांक काणयो सांगपी आजो, रामायण म्हाभारतांतल्यो काणयो सांगपी बुदवंत अश्या लोकां तोंडांतल्यान आमची कोंकणी भास व्हड जायत गेली, आनी आपलें सोबीत रूप दाखोवंक पावली. आवय आमची कोंकणी. सोबीत सुंदर ती.

1510 वर्सा आयिल्ली पुर्तुगेज राजवट कोंकणी भाशेच्या अस्तित्वाचो सगळ्यांत भंयकर काळ, 1684 वर्सा पुर्तुगेज सरकारान कायदो काडून कोंकणी भाशेच्या वापराचेर बंदी हाडली. कोंकणी भाशेच्या मरणाचें हें फर्मानच आशिल्लें. गोंयकार आपले भाशे खातीर, आपले संस्कृतायेच्या अस्तित्वा खातीर गोंय सोडून कर्नाटक आनी केरळ राज्यांत धांवले, घाट माथ्यार धांवले. खुटी मारून मटी जोडली. आपली संस्कृताय आपली भास तिगयली, आनी कोंकणी भास भुरग्या वरी सांबाळ्ळी. हीच खरी कोंकणी भाशेची सोबीतकाय आनी व्हडविकाय. पुर्तुगाली राजवटीचो भाशा-बंदीचो कायदो आसून लेगीत कोंकणी भाशेच्या अस्तित्वाक तो इल्लोय बादिकार जालो ना, कारण कोंकणी गोंयकाराच्या शिरंतरांनी भरसल्ली. गांवच्यो बायलो धालो म्हणटात, रथा तुज्यो गुडयो साडे तिनशे बडयो, रथांत कोण देवा बसे गे, रथांत बसे शांतादुर्गा जन लोकांनी ती खेळूंक आयल्या मांडार गे, खेळूंक आयल्या मांडार गे, म्हणपी हिंदू अस्तुरी जेन्ना धर्मांतरीत जावन क्रिस्तांव जाली तेन्ना ती आपल्या लोकवेदा कडल्यान पयस जाल्ले तेच अस्तुरेन रथा तुज्यो गुडयो साडे तिनशे बडयो, रथांत कोण देवा बसे गे, रथांत बसे सायबीण मांय जन लोकांनी ती खेळूंक आयल्या मांडार गे, खेळूंक आयल्या मांडार गे.. पळयात इतिहासीक कारणांक लागून धर्म बदल्लो, मांड बदल्लो, बदल्ली ना ती फकत कोंकणी.

आमी थोडे उसरां पावले पूण उसरां येवपी पावसांत आसता तुफानाचें बळगें हीं पुंडलीकबाब नायक हांचीं उतरां खरीं थारलीं. कोंकणीच्या आंगणांत साबार आव्हानां तटस्थ उबीं आशिल्लीं. ह्या आव्हानांक कोण तोंड दितलो? ह्या प्रस्नाची जाप म्हणल्यार मुक्ती उपरांतच्यो साबार चळवळी आनी जैतां. आगांत तुफानाचें बळगें हाडून जनमत कोल, राजभास चळवळ, घटकराज्य दर्जो, आठवी वळेरी, साहित्य अकादेमीची मान्यताय अशीं साबार आव्हानां जिखलीं, कोंकणीचो समाज कोंकणीची सोबीतकाय वाडोवपाक. आमी जनगणनेच्या आदाराचेर फकत पंचवीस लाख, पूण आमचे हावेस धा कोटी मराठी भाशिकां इतलेच प्रखर! बारा कोटी कन्नड भाशिकां इतलेच प्रखर! आनी पंदरा कोटी बंगाल भाशिकां इतलेच प्रखर! आसले आमी जरी थोडे उजवाडाचे आमी.

इश्टांनो कोंकणी समाजान सगळें बदल्लें. बदल्ली ना ती फकत आमची कोंकणी भास. हीच खरी आमची कोंकणी भाशेची सोबीतकाय आनी व्हडविकाय.

अमेया यशवंत झांटये

(मुष्टिफंट कोंकणी मंडळ आयोजीत मनोहर पर्रीकार कोंकणी वक्तृत्व सर्तींत वांटेकार जाल्ल्या सर्तकाचें उलोवप)

#konkani #language #beauty #speciality #folklore #culture #tradition #essay #elocution