धरतरी ही एक अस्तुरी जिच्या गर्भांतल्यान नवे आंकूर किल्लतात तशेंच हे भारतमातेचे भुंयेर साबार अस्तुर्‍यो जल्माक आयल्यो आनी आपआपल्या परीन समाजांत क्रांती घडोवन हाडपाचो यत्न तांणी केलो.

भारतीय आस्तुरे मदली ही एक खंभीरपणान समाजाच्या बंधनांच्या विरुद्ध वचून आपल्या घरकाराच्या सांगातान तिणें आपलें ध्येय सादलें. आदल्या काळार अस्तुरी म्हळ्यार रांदप, पिळप, उश्टें काडप तशेंच पावलां पावलांक अपमानाचे खापर तिच्याच माथ्यार फोडप, अशेच चलताले. इतलेय सगळे आसतना, आनंदीबाय ह्याच समाजाक तोंड दीत मुखार गेली आनी तिणें फाटीं वळून पळयलें ना.

आनंदीबाई जोशी हिचो जल्म 31 मार्च 1865 सालांत पुण्याच्या आजोळी गांवांत जालो. यमुना हें तिचें आंकवारपणाचें नांव. गणपतराव अमृतेश्वर जोशी हांची ती व्हडली धूव. पयलींच्या काळार ल्हान पिरायेर भुरग्यांचीं लग्नां करतालीं. पिरायेच्या णव्या वर्सा तिचें लग्न गोपाळराव जोशी हांचे कडेन जालें. गोपाळराव पिरायेन तांच्या परस वीस वर्सांनी व्हड आशिल्ले. लग्ना उपरांत तिच्या घरकारान तिचें नांव आनंदीबाई अशें दवरलें.

गोपाळराव पोस्ट ऑफिसांत कारकून आशिल्ले. ल्हव ल्हव आनंदी बरोबर वावुरतना तांकां समजले. तिका शिक्षणांत खूब रुची आसा म्हूण ताणें आनंदीक इंग्लीश शिक्षण दिवपाचो निर्णय घेतलो. त्या काळांत गोपाळरावांचें हें ध्येय साध्य करप तितलें सोंपें नासलें. गोपाळरावान आनंदीक शिक्षण दिवपाक सुरवात केली. वयाच्या चवदाव्या वर्सा तिणें एका चल्याक जल्म दिलो. पीण दुर्दैवान फावो तसो वैजकी लाव मेळूंक नाशिल्ल्यान तें भुरगें धा दिसा वयर जगलें ना. हीच खंत तिका वैजकी शिक्षणा कडेन प्रेरीत करीत गेली.

गोपाळरावान तिच्या शिक्षणाक पूर्णपणान आपलो तेंको दिलो. तांणी अमेरिकेंत पत्र वेवहार सुरू केलें. पूण थंय हें शिक्षण घेवपाक क्रिस्ती धर्म स्विकारप खूब गरजेचें आशिल्ले. क्रिस्ती धर्म स्विकारप हें त्या जोडप्याक मान्य नाशिल्ले तरीय तांणी “विमेन्स मॅडिकल कॉलेज ऑफ पेन्सिलवेनिया” हांगा दाखलो मेळोवपाचो यत्न सोडलो ना. प्रयत्नांक यश मेळटाच. आनंदीबाईचे बाबतींत तांच्या प्रयत्नांक यश आयलें आनी वैजकी शिक्षण घेवपाक ती अमेरिकेक गेली. नवें वातावरण, नवे लोक तशेंच थंयचें नवें हवामान. नवें हवामान तिका पचलें ना. सुरवातीक तिका भरपूर त्रास जाले पूण अमेरिकेंत तिका मेस्ताल्या जोडप्यान आदार दिलो.

बायल मनीस दोतोर जावप हें भारतीय समाजाक एक अप्रूप आशिल्लें तशेंच तें मान्य नाशिल्ल्या भारतांतल्या लोकांनी विरोध लेगीत केल्लो. ह्या सगळ्या प्रकरणांत आनंदीबाई खचली ना. तिणे कलकत्ता शारांत भाशणांत  महिला दोतोर कितली आनी किद्याक म्हत्वाची हें लोकांक पटोवन दिले. तिणें अशेंय म्हळें, वैजकी शिक्षण घेवपाक हांव म्हजो धर्म बाटोवचें ना, आपले संस्कृतीचो त्याग करचीं ना. म्हजें शिक्षण पुराय जातकच हांव भारतांत येवन बायलां खातीर वैजकी विद्यालय सुरू करतलें.” हीं तिचीं उतरां आयकून लोक प्रभावीत जाले. ह्या सभे उपरांत लोकांचो विरोध कमी जालो आनी तिच्या कार्याक लोकांनी आपलो अर्थीक पालव दिलो तशेंच भारताचे तत्कालीन व्हायसरॉय हांणी 200 रुपयांचो फंड जाहीर केलो.

रात दीस कश्ट करून 1886 सालांत आनंदीबाईन एम.डी.ची. पदवी मेळयली. ह्या कठीण प्रवासांत तिका गोपाळरावांचो तेंको कायम आशिल्लो. आनीक पदवीदान सुवाळ्यांत ते तशेंच पंडिता रमाबाई भारतांतली पयली बायल दोतोर, जी प्रेक्षक म्हूण उपस्थीत रावन ताळ्यांचो गडगड करीत आनंदीबाईची खूब तोखणाय केली. एम.डी. जातकूच आनंदीबाई भारतांत परतली. सगळ्यांनी तिचें मनपूर्वक स्वागत केलें आनी मुखार तिका कोल्हापूर अल्बर्ट एडवर्ड हॉस्पिटलांत बायलांच्या कक्षाचो ताबो दिलो.

आनंदीबाई वीस वर्सांची आसतना तिका क्षयरोग जालो. आनंदीबाईच्या ज्ञानाचो, तिच्या बुद्धीचो लाव समाजांतल्या बायलांक चड लाबलो ना तरीय बायलां म्हळ्यार रांदा आनी उश्टे काडात अशें समजुपी समाजाक आनंदीबाईन नवी देख दिवन वयाच्या एकविसाव्या, तरणे पिरायेर, 26 फेब्रुवारी 1887  तिच्या जिवन यात्रेचो अंत जालो.

समाजान रावन तांकां सांबाळीत कार्य करप म्हळ्यार आडमेळीं आसताच तरीय ह्या जोडप्यान एकामेकांच्या सांगातान चोख काम केलें. दुर्दैव इतलेच की वया पयलींच तिची जिवन यात्रा सोंपली. तिची यात्रा जरी सोंपली तरीय भारतांतल्या साबार अस्तुर्‍यांक ती उर्बा दिवन गेली. तिचे प्रयत्न फुकट गेले ना. अमेरिकेंतल्या त्या मेस्तान  आपल्या कुटुंबाच्या मसंडेंत आनंदीबाईच्या नांवाचो एक तकटो करून ताचेर “आनंदी जोशी एक तरणे हिंदू ब्राम्हण चली जे परदेशांत येवन दोतोराची पयली पदवी मेळोवपी भारतीय अस्तुरी” अशें कोतारले. दोतोर जावन कोणाचेर उपचार करपाची संद तिका मेळ्ळी ना. तरीय तिचे कश्ट मात फुकट गेले ना. आयज लेगीत भारतीय इतिहासांत तिचो उल्लेख जाता आनी सगळ्यांक ती प्रेरणा दीत आसा.

अतिशा सुर्लीकार

#Anandibai_Gopalrao_Joshi #Doctor #Women #Essay #Educational