कोंकणी वाक्प्रचार – Konkani idioms, phrases

आंग धरप – हालचाल करपाक येवप ना

देख – जाणटेपणांत बर्‍याच जाणांचे आंग धरता.

आंग शिरशिरप – भंय दिसप

देख – अपघात पळोवन आरतीचें आंग शिरशिरलें.

आंगाक कापरो भरप – भंयान थरथरप

देख – सोरोप पळोवन राधिकाच्या आंगाक कापरो भरलो.

आंगार कांटो फुलप – खूब भंय दिवप

देख – कोवीडाच्यो खबरो आयकून पवनाच्या आंगार कांटो फुललो.

आकूळ पिकूळ जावप – खासावीस जावप

देख – उदयालो जीव तानेन आकूळ पिकूळ जालो.

आस्वाद घेवप – रूच घेवन

देख – लग्नांत पारंपारीक गोंयच्या जेवणाचो लोकांनी आस्वाद घेतलो.

उजरावन काडप – खर उलोवप

देख – वर्गांत बोवाळ घालो म्हूण टीचरीन सगळ्यांक उजरावन काडले.

उतर दिवप – कसलेंय काम करपाची खातरी दिवप

देख – मंत्र्यान नव्या पुलाचें काम पुराय करपाचें उतर दिलें.

उबगण येवप – वाजेवप

देख – लॉकडावनांत घरा बसून बसून लोकांक उबगण आयला.

उमथ्या कळशार उदक जावप – यत्न वा सांगणें फुकट वचप

देख – पावसांत भिजल्यार थंडी जातली म्हूण सांगुनूय भुरगीं पावसांत भिजलीं. आवयन म्हणलें, उमथ्या कळशार उदक.

उमेदीर विरजण पडप – उमेद ना जावप

देख – शाळा फुडें धुकल्ल्यो आनी भुरग्यांच्या उमेदीर विरजण पडलें.

कपलाची शीर ताणप – तिडक उकतावप

देख – चल्याचीं मस्तेपणां पळोवन बापायची शीर ताणली.

कपलार हात मारप – नशिबाक दोश दिवप

देख – भुरगें हाता भायर गेलें तेन्ना दामून कपलार हात मारलो.

कश्ट उदकांत वचप – केल्लें काम वा कश्ट फुकट वचप

देख – पावस कमी पडिल्ल्यान शेतकार भावाचे कश्ट उदकांत गेले.

कांटो काडप – नाच्च करप

देख – सगल्यां इश्टांनी मेळून ताचो कांटो काडलो.

कान दिवन आयकप – बारीकसाणेन आयकप

देख – टीचर कितें सांगता ते जॉनान कान दिवन आयकले.

काना सकयल उज्याचें खॉर्न पेटोवप – कानसुलार मारप

देख – भुरग्याच्या हातांत चोरयेचें पेन पळोवन बापायन ताच्या काना सकयल उज्याचें खॉर्न पेटयलें.

कानांत घालप – फटोवप

देख – चलयेन आवय-बापायच्या कानांत घाले.

कानामनार घेवप ना – आयकप ना

देख – धूव आवयची सांगणी कानामनार घेनासली.

कानार घालप – कळीत करप

देख – राजू शाळेंत पडलो हें शिक्षकान ताच्या घरा फोन करून ताच्या पालकांच्या कानार घाले.

कानार पडप – आयकूंक येवप

देख – बाजारांत पुतान एकल्याक बडयलो ही गजाल बापायच्या कानार पडली.

कामांत गुल्ल जावप – मन लावन काम करप

देख – पार्थवी कामांत गुल्ल जाल्लें.

काळजांत खप्प जावप – भियेवप

देख – दिपक पडलो देखून आवयच्या काळजांत खप्प जालें.

कुळकुळप – खूब भियेवप

देख – आंगणांत सोरोप पळोवन दिव्या सामकें कुळकुळ्ळें.

कूस लावप – तिडावप

देख – परेश सदांच दुसर्‍यांक कूस लायता.

केंसांक मार लागप ना – मातूय मार बसप ना

देख – येदो व्हड अपघात जावन लेगीत ताच्या केंसांक मार लागलो ना.

कोडू फळां चाखप – वायट अणभव येवप

देख – केन्ना केन्ना आपल्या कर्माचीं कोडू फळां चाखचीं पडटात.

खंत भोगप – वायट दिसप

देख – लोकांचें दुख्ख पळोवन संदिपाक खंत भोगली.

खप्प जावप – भियेवप

देख – अवनीक जोर आयलो देखून आवयक खप्प जालें.

खळ पडप – थांबोवप

देख – गाडी चलोवपाक खळ पडल्यार परत चलोवपाक वाज येता.

खोशयेक शीम-मेर उरप ना – उपाट खोशी जावप

देख – गांवांत बरें हॉस्पिटल बांदलें तेन्ना लोकांच्या खोशयेक शीम-मेर उरली ना.

खोशयेचो हुंवार येवप – उपाट खोस जावप

देख – राधाचो निकाल लागलो आनी घरांत खोशयेचो हुंवार आयलो.

गांठीक मारप – सांबाळून दवरप

देख – आवयन पयशे गांठीक मारून दवरले.

चिकान करप – फटोवप

देख – अजय सदांच चिकानां करता.

चेटणी करप – खूब मारप

देख – लोकांनी मेळून चोरांची चेटणी केली.

छाती झेतान फुडें सरप – अभिमानान हड्डें मुखार काडप

देख – इनाम मेळटकच विक्टराची छाती झेतान फुडें सरली.

जड जावप – नाका जावप

देख – सोयरो चड दीस रावलो काय जड जाता.

जिवाक थाकाय दिवप – जिवाक बरें दिसप

देख – पयलो पावस पडलो आनी जिवाक थाकाय दिसली.

जिवार उदार जावप – जिवाची पर्वा करप ना

देख – गोंयांत कोरोना महामारीच्या काळांत कांय लोक जिवार उदार जावन वावुरतात.

जिवीत फुलोवप – जिणेंत खोस हाडप

देख – लोक मनरिजवण करून जिवीत फुलयतात.

जीव आटोवप – खूब कश्ट काडप

देख – शेतकार भाव जीव आटोवन शेत पिकयतात.

जीव पावणेर काडप – जिवाची पर्वा करप ना

देख – दुचाकी चलयतना भुरगीं जीव पावणेर काडटात.

तकली थार्‍यार नासप – बेचैन जावप

देख – परिक्षा लागीं पावली काय विद्यार्थ्यांची तकली थार्‍यार नासता.

तकली बागोवप – उणेपण घेवप

देख – आपली चूक नासतना तें केन्नाच तकली बागय नासलें.

तन-मन लावप – मन लावन काम करप वा सर्वस्व दिवन काम करप

देख – हातांत घेतिल्लें काम तन-मन लावन करपाक जाय.

तांबडो गुंज जावप – तिडक येवप

देख – पुताचें कर्तूब पळोवन बापूय तांबडो गुंज जालो.

ताळ्यार येवप – चूक कळप

देख – पुताचें कर्तूब पळोवन बापूय तांबडो गुंज जालो.

ताव मारप – येतिश्ट खावप

देख – नुस्त्याचें जेवण रुचीक जाल्ल्यान लोकांनी जेवणाचेर ताव मारलो.

तोंड घेवन उंवाळून वचप – रागान सोडून वचप

देख – घरच्यांच्या रागान देवेश तोंड घेवन उंवाळून गेलो.

तोंड दिवप – प्रसंगा कडेन झुजप

देख – मनश्यां मदीं संकटांक तोंड दिवपाची कला आसपाक जाय.

तोंड बावप – निरशेवप

देख – पुस्तक मेळ्ळें ना म्हूण वरदाचें तोंड बावलें.

तोंड वांकडें करप – निरशेवप वा बेजारप

देख – चॉकलेट हाडली ना म्हूण अन्मीन तोंड वांकडें केलें.

तोंडाक उदक सुटप – खायनशें दिसप

देख – बटाटबडो पळोवन सुमेधाच्या तोंडाक उदक सुटलें.

तोंडाक लागप – झगडप

देख – नुस्तेंकार जाग्यांक लागून तोंडाक लागलो.

थोमणो मारप – जिवाक लागसारकें उलोवप

देख – थोड्यांक थोमणे मारून उलोवपाची संवय आसता.

तोंडांत बोटां घालप – अजाप जावप

देख – सरदार वल्लभभाई पटेल हांचो येदो व्हडलो पुतळो पळोवन लोकांनी तोंडांत बोटां घालीं.

दांत पाजोवप – रूच काडप

देख – आजयेन सान्नां केल्लीं देखून नातू दांत पाजोवन रावलो.

दोन हात पयस रावप – सादूर रावप

देख – फटींग मनश्यां कडल्यान आमी दोन हात पयस रावपाक जाय.

दोळे लावप – वाट पळोवप

देख – हॉस्पिटलांत पूत मेळपाक येतलो म्हूण आवय दोळे लावन आशिल्ली.

दोळो लागप – न्हीद लागप

देख – पुस्तक वाचता वाचतां म्हाका दोळो लागलो.

दोळ्यां मुखार नाका जावप – मातूय नाका जावप

देख – बर्‍याच वेळार कांय मनश्यां दोळ्यां मुखार नाका जातात.

दोळ्यांत तेल घालून जपप – खूब जतनाय घेवप

देख – आवय आपल्या भुरग्यांक दोळ्यांत तेल घालून जपता.

दोळ्यांत दुकां दाटप – रडूंक येवप

देख – कोवीड महामारीन लोकांच्या दोळ्यांत दुकां हाडलीं.

धारेर धरप – तिडकीन वा तापोवन उलोवप

देख – अभ्यास करूंक ना म्हूण टीचरीन भुरग्यांक धारेर धारले.

ध्यास घेवप – लक्ष केंद्रीत करप

देख – शनायान ध्यास घेवन वावर पुराय केलो.

नदर दवरप – जतनाय वा काळजी घेवप

देख – वतांत सुकत घाल्ल्या पापडांचेर राजेश नदर दवरतालो.

नांव वयर काडप – कीर्त हाडप

देख – चलयेन घराण्यांचें नांव वयर काडलें.

नेट देंवप – गती देंवप

देख – परिक्षा फुडें धुकलिल्ल्यान भुरग्यांच्या अभ्यासाचो नेट देंवलो.

पांयांत वीज संचारप – चलपाक नेट येवप

देख – भुरग्यांच्या हुसक्यान आवयच्या पांयांत वीज संचारली.

पातळी वाडप – उदक चडप वा कसलेय गजाल वाडप

देख – पावसा दिसांनी न्हंयेची पातळी वाडटा.

पातोळ्यो खावप – मार खावप

देख – चोरी केल्यार पातोळ्यो खावच्यो पडटात.

पित्त खुबळप – तिडक येवप

देख – चलो स्कूटर घेवन गेला तें पळोवन बापायचें पित्त खुबळ्ळें.

पिशें लावप – भुलोवप

देख – रसिकांक सोबीत फुलांनी पिशें लायले.

पोटांत कावळे रडप – खूब भूक लावप

देख – शाळा सुटपाच्या वेळार पोटांत कावळे रडटात.

पोटांत चाळवप – दुसर्‍या विशीं दुस्वास दिसप

देख – शेंवतूबायक हेरांचे बरें जाल्यार पोटांत चाळवताले.

पोटाक चिमटे काडप – उपाशी रावप

देख – दिनान पोटाक चिमटे काडून भुरग्यांक वाडयलीं.

फाटींवेल्यान हात ओडप – तुस्त, तोखणाय करप

देख – राष्ट्रीय पातळे वेली खेळा सर्त जिकिल्ल्यान मुख्याध्यापकान राजेशाच्या फाटींवेल्यान हात ओडलो.

फोंडांत घालप – संकटांत घालप

देख – कोणाचेरूय रोखडोच विस्वास दवरप ना. कोण केन्ना फोंडांत घालत सांगूं नजो.

फोड फुटप – गुपीत उकतें जावप

देख – चोरयेचे खरे घडणुकीचो फोड फुटलो.

बारा हतयांचें बळ आसप – खूब बळिश्ट आसप

देख – रावणाच्या आंगांत बारा हतयांचें बळ आशिल्लें.

भांगर करप – सार्थक करप

देख – पुतान बापायच्या धंद्याचें भांगर केलें.

भिरभिरी मारप – तिडप येवप

देख – घरांत कोयर पळोवन आवयक भिरभिरी मारली.

भीक घालप ना – भियेवप ना

देख – भुरगीं आवय-बापायक भीक घालिनात.

मन सथर-विथर जावप – चित्त लागप ना

देख – मोबायलाचेर गेम खेळटकीच मन सथर-विथर जाता.

मनाक लावन घेवप – वायट दिसप

देख – वर्गांतली तापोवणी दिक्षान मनाक लावन घेतली.

मरणाची घडी तेंकप – मरण लागीं पावप

देख – जाणटेल्याक घरघर लागली तेन्ना मरणाची घडी तेंकल्या हें सगळ्यांक समजलें.

मळबभर खोशी जावप – खूब खोशी जावप

देख – चलयेचें कर्तूब पळोवन बापायक मळबभर खोशी जाली.

मळबाक हात लावप – व्हड काम केल्ले भशेन दिसप

देख – प्राप्तीन परिक्षेंत बरे गूण मेळयतकच ताका आपणें मळबाक हात लायिल्ले भशेन दिसलें.

मातयेभरवण जावप – नश्ट जावप

देख – भुरगो आलमपेड्ड्यार जाल्ल्यान सगळीं सपनां मातयेभरवण जालीं.

माथें खरपप – खूब विचार करप

देख – गणितां सोडयतना कांय जाणांक माथें खरपुचें पडटा.

मानाचो पाट मेळप – उच्च पद मेळप

देख – प्रसादाच्या वावराची दखल घेवन सरकारान ताका मानाचो पाट दिलो.

यादी काळजांत उरप – यादी उगडासाक उरप

देख – ल्हानपणांतल्यो यादी काळजांत उरतात.

रागान दांत ओंठ खावप – भरपूर राग येवप

देख – दिपक फट उलयलो देखून बापायन रागान दांत ओंठ खाले.

राजी नासप – तयार नासप

देख – यश अभ्यास करपाक राजी नासलो.

रात मध्यार पावप – मध्यान रात जावप

देख – पार्टी सोंपोवन घरां पावलीं तेन्ना रात मध्यार पाविल्ली.

रातीचो दीस करप – खूब कश्ट करप

देख – बापायन पुतांक रातीचो दीस करून वाडयले.

वाट लावप – इबाड जावप

देख – गोरवांनी झाडांची वाट लायली.

वाळू पेचून चुरचुरप – खूब काकुळट करप

देख – भुरगो दिव्यांग जालो म्हूण लोक वाळू पेचून चुरचुरताले.

विलो लावप – ना करप

देख – सुको कोयराचो लोकांनी घरचें घरां विलो लायलो.

शंख मारीत बसप – बोवाळ घालप

देख – हॉस्पिटलांत आवश्यक सुविधा ना म्हूण लोक शंख मारीत आसात.

शीण व्हांवन वचप – थाकाय मेळप

देख – कामाची शाबासकी मेळटकच मिशेलाचो शीण व्हांवन गेलो.

शेळो घाम सुटप – भंय दिसप

देख – राती कडेन आवाज आयकून सोहनाक शेळो घाम सुटलो.

संवसार सोडप – मरप

देख – पार्थाचे आजयेन संवसार सोडलो.

सात – पांच चिंतप – जायतीं कामां चिंतप

देख – रिमा घरांतल्यान भायर सरता तेन्ना सात – पांच चिंतून भायर सरता.

सादूर जावप – सावध जावप

देख – रोगाच्या भिरांतेन लोक सादूर जाले.

सुता भशेन सरळ करप – सुदरावप

देख – व्हडल्या भावान अनिशाक सुता भशेन सरळ केलो.

सुलूस नासप – अदमास, जाग नासप

देख – चलो असो वागतलो हाची घरांत कोणाकूच सुलूस नासली.

सू जावप – संकश्टांतल्यान सुटप

देख – घरांतल्यान चोर भायर वतकच शारदाक सू जालें.

स्वाभिमानाक खोंट बसप – आत्मसन्मान दुखावप

देख – पुतान परती जाप दितकच बापायच्या स्वाभिमानाक खोंट बसली.

हड्डें भरून येवप – रडपाक येवप

देख – पुताच्या मरणान आवयचें हड्डें भरून आयलें.

हाडांचीं काडां करप – खूब कश्ट करप

देख – वसंतान घर बांदून काडटा म्हणसर हाडांचीं काडां केलीं.

हात हालयत परत येवप – रित्या हातांनी परत येवप

देख – बाजार बंद देखून शामू हात हालयत परत आयलो.

हातभार लावप – आदार करप

देख – आमी बर्‍या कामांक सदांच हातभार लावपाक जाय.

हाता भायर वचप – वायट मार्गाक लागप

देख – वायट संगंतीक लागून भुरगीं हाता भायर वतात.

हातांत हात घालून रावप – सुशेगाद रावप

देख – कांय लोक कसलोच वावर करिनासतना हातांत हात घालून रावतात.

हावेस अर्दकुटो उरप – इत्सा पुराय जावप ना

देख – कश्ट करून लेगीत केन्ना केन्ना हावेस अर्दकुटे उरतात.

सुचोवणी – कोंकणी वाक्प्रचार आनी मुखार ताचो अर्थ दिला. तशेंच वाक्प्रचाराचो देखींत उपेग केला.

Contributed by Poonam Burye