मनोहरराय सरदेसाय म्हणटात, गोंय म्हजें व्हंकल कशी, पाचव्या चुड्यान भरल्लेली, गोंय म्हजें रात निळी, नखेत्रांनी फुल्लेली.

इश्टांनो, 1961 साला पुर्तुगेजांचे राजवटींतल्यान मुक्त जाल्लें राज्य म्हणजे आमचें गोंय. गोंयची तोखणाय करपाक शब्द कमी पडटले, पूण तरीय लेगीत तोखणाय पूर्ण जावची ना. म्हुर्ती ल्हान, किर्ती म्हान – हाचें उत्कृश्ट उदारण म्हणजे आमचें राज्य. गोंय ही एक सैमीक सोबीतकाय. वेग-वेगळे उत्सव, जात्रा, फेस्त आनी खाणां-जेवणांचो संगम घडोवपी एक ल्हानशी भांगरभूंय. आमी म्हणटात दर एका राज्याची वळख त्या राज्याचे भाशेंतल्यान, संस्कृतायेंतल्यान आनी लोकांतल्यान घडटा. समाजांत लोक कशे वावुरतात हेंवय तितलेंच म्हत्वाचें. गोंया खातीर वावुरपी म्हणल्यार गोंयकार. पूण ह्या गोंयकाराक खुबशीं रुपां आसपाक शकतात. गोंयांत रावपी गोंयकार, गोंयचो अभिमान दवरपी गोंयकार, गोंया खातीर चिंतपी गोंयकार, गोंया भायर रावन लेगीत गोंया खातीर तळमळपी गोंयकार, आनी खुबशे इतर. गोंयाक आपल्या मनांत, काळजांत गुतून दवरपीच खरो गोंयकार.

गोंय कितें तें कळ्ळें, गोंयकार कोण तेंवय समजलें. आतां प्रस्न येता गोंयकारपणाचो. हें गोंयकारपण म्हणजे नेमकें कितें आसत काय? गोंयकारपण आशिल्लो दर मनीस गोंयकार म्हणूंक येता, पूण प्रत्येक गोंयकारा भितर गोंयकारपण आसा अशें म्हणूं येता काय? खरोच चिंतपाचो विशय. गोंयकारपण म्हणल्यार नेमकें कितें? हाची विस्कटावणी करप कठिनूच. कारण तें काळा सगळ्यां खातीर वेगळें आसपाक शकता. पूण तरी लेगीत जर सोंपी व्याख्या तयार करपाचीं जालीच जाल्यार, गोंयची संस्कृताय, गोंयचे सैमीक दायज आनी गोंयकारांचो एकवट तिगोवन दवरप हांच्या अस्तित्वा खातीर केल्लें दर कर्म म्हणल्यार गोंयकारपण.

गोंयकारपण म्हणजे एक जापसालदारकी, आमचे भुंये खातीर प्रमाणीकपणान काम करपाची, आपली नाळ हे भुंयेक जुळून दवरपाची. गोंयच्यो लोककला-देखणी, धालो, फुगडी, मांडो आसत वा बाकीचीं खाणां जेवणां, उत्सव, जात्रा वा फेस्तां आसत हीं सगळीं टिकोवन दवरपाची जापसालदारकी आमची आसा, आनी ती आमचीच आसतली कारण आमी गोंयकार.

इश्टांनो गोंयकारपण टिकोवप ही आमची जापसालदारकी आसा आनी ती आमी निभावपाक जाय. मनोहरराय सरदेसाय एकदां युरोपाक भोंवडेक गेल्ले आसतना तांकां रावपाक हॉटेलांत कूड मेळनासली. तेन्ना तांकां एक गोंयकार मेळ्ळो आनी तांचें अशें उलोवप जालें की, आरे तूं गोंयकार मरे, तुका हांगा कूड मेळूंक ना? आनी हें उतर आयकना फुडें थंयच्या हॉटेलकाराक कळ्ळें की हो गोंयकार आनी तो गोंयकार म्हूण कळटाच ताणें तांकां कूड मेळोवन दिली. एके दुसरे भुंयेचेर एक गोंयकार दुसऱ्या गोंयकाराक वळखता, ताका पावता हेंय गोंयकारपणच. आयज आमी म्हणटात, गोंयकार गोंया भायर पावतात आनी आपली भास विसरतात, समाज विसरतात, संस्कृताय विसरतात. पूण हें कित्याक जाता काय? ज्या गोंयकाराच्या मनांत खरें गोंयकारपण आसता तो हें अशें केन्नाच जावंक दिवचो ना. चार लोक इंग्लीश उलयतात तें आयकून ताका आपले कोंकणीची लज केन्नाच दिसची ना. ताका आपले कोंकणीचो अभिमान आसतलो.

आमच्या गोंय राज्याचेर खुबश्यो राजवटी येवन गेल्यो. तेन्ना आमी सगळे गोंयकार एक आशिल्ले. आयजय आमी एक आसात पूण ते आशिल्ले आनी आसात, फुडेंय आसतले हातूंत आमकां परिवर्तीत करचें पडटलें. जाल्यारच आमचें गोंयकारपण खऱ्या अर्थान तारतलें. भुरगो, जाच्या हातांत भविश्य आसा, आमचो फुडार आसा, नेणटो जो ह्या फुडारांत वावुरता आनी जाणटो जांच्या कडल्यान आमकां मोलादीक अणभव मेळटा. हें सगळें आमी टिकोवन दवरून एक बुनयाद मारपाची गरज आसा. आनी ती बुन्याद आमचें गोंयकारपण तारतली. त्याच बरोबर नेतृत्व युवकांच्या हातांत येवप हेंवय गरजेचें. कारण तो काळा प्रमाणें चलता.

हांव शेवटी इतकेंच म्हणटलें, गोंयकारपण हें आमच्या विचारांत, स्वभावांत आनी रक्तांत आसपाक जाय, तें आमच्या वृतींतल्यान आनी कृतींतल्यान स्पश्ट दिसपाक जाय, जाल्यारूच खऱ्या अर्थान तें प्रबल जातलें, टिकतलें आनी फुलतलें. ‘गोंयकारपण कितें’ तें समजावपा खातीर जेन्ना जेन्ना गोंय आमकां साद घालतलें, तेन्ना तेन्ना आमकां धांवन वचून गोंयची मजत करची पडटली आनी आपले हे अस्मिताये खातीर आनी आपल्या अस्तित्वा खातीर ढाल जावून उबे रावचें पडटलें आनी आमी तें करतलेय बी…. तेंच आमचें खरें गोंयकारपण! जय कोंकणी, जय गोंय, जय हिंद.

प्राचिती रायकार

(मुष्टिफंट कोंकणी मंडळ आयोजीत मनोहर पर्रीकार कोंकणी वक्तृत्व सर्तींत वांटेकार जाल्ल्या सर्तकाचें उलोवप)

#Goenkarpan #Goa #Goan #Konkani #culture #diversity #heritage #folklore #preserve